“Osmanlı Sıkması” olarak tabir edilen eski tesbih malzemesinin Osmanlı dönemine tarihlenmesi kesinlikle yanlıştır. Malzemenin tasnifi açısından belirli bir tür hammaddeye atfen kullanılan bu tabir yaygın olarak kullanılmakla birlikte, isimden oluşan, Osmanlı döneminde üretildiği algısı hatalıdır ve izahata muhtaçtır.Söyleki;
Seri üretim plastik (Bakalit) üretimi 1907 yılında başlamıştır. Sanayi alanındaki kullanımı dışında, insanların günlük hayatına 1930’ların başı itibari düğme, çekmece kulpu, kapı tokmağı, abajur gövdesi, radyo kasası vs. gibi ürünlerle girmiş ve hızla yaygınlaşmıştır. Osmanlı devrinin sona ermesi ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu resmi olarak 1923 olarak tarihlendiğine göre bu malzemenin Osmanlı dönemi ile ilişkilendirilmesi külliyen yanlıştır.
Gelelim “Sıkma” konusuna, ki bu da sorunludur. Genel algı bu malzemenin kehribar (Amber) tozunun sıkıştırılarak elde edildiği şeklindedir. Adı da bu sıkma işleminden türemiştir. Hatta, gerçek sıkma (!) olduğunu anlamak için elde ovuşturarak kehribarın kendine özgü kokusu olan çam kokusu ararlar. İşin gerçeği de şudur ki; Osmanlı sıkması da bir çeşit plastiktir ve fenol formaldehit sınıfındandır. Teknik açıdan, günümüz modern plastikleri gibi petrol türevli bir malzemedir ve kehribar tozu ile hiçbir alakası yoktur.
Tüm bunları malzemeyi kötülemek veya değerini düşürmek için değil işin aslının bilinmesini istediğim için yazdım. Şuanda gerçek sıkma, bulması zor ve gramı 30-40 Amerikan Dolarına alıcı bulan bir malzemedir. Tornada İşlemesi ve kullanımı enfes bir malzemedir. Piyasada çok başarılı taklitleri bulunsa da rengi ve dokusu ile eşsizdir.
Selametle,
Hakki Tarakcıoğlu